हामी पृथ्वीको फोक्सोलाई पुनर्जिवित गराउन चाहन्छौ ः पर्यावरणीय पुनःस्थापनाको अग्रपंक्तिमा

हामी फेमिनिस्टास क्यामपेसिनास (ग्रामीण नारिवादी महिलाहरु) पृथ्वीको फोक्सोलाई पुनर्जीवन दिन चाहन्छौं ।

कोभिड–१९ महामारीले हाम्रो खाद्य तथा कृषि प्रणालीको नाजुक स्थितिमाथि प्रकाश पारिदिएको छ र पाम तेल र उखुका कारण खेती कसरी औद्योगिक एकलबाली बन्दै गइरहेको छ वा कफि र कोका जस्ता नगदे बालीको उत्पादनमा मात्र केन्द्रित भइरहेका छन् भन्ने कुरा देखाएको छ । यसले माटोमा ह्रास आउनुका साथै प्राकृतिक वन विनाश हुनपुगेको छ । फलस्वरुप ऐतिहासिक रुपमा आत्मनिर्भर रहेका स्थानीय समुदायहरु आफूलाई अहिले पर्याप्त खाद्यान्न उत्पादन गर्नसक्दैनन् र उपभोग्य सामग्रीको अभावको सामना गर्छन् । धेरै स्थानीय समुदायहरु, महिला र स्थानीयस्तरका समूहहरुले चुनौतीहरुको सामना गरिरहेका छन्, जसले हामीलाई उत्थानशिलता, खाद्य सुरक्षा र पानीका विषयमा पुनर्विचार प्रेरित गरेका छन् ।

हाम्रा प्रणालीहरुका बारेमा सम्पूर्णताको अवधारणाले पुनर्विचार गर्ने समय आइसकेको छ, र पृथ्वीको पर्यावरणीय स्थिरतालाई बल पु¥याउने र हाम्रो वनहरुमा समृद्ध जैविक विविधताको विजारोपण गर्ने नीति तथा अभ्यासहरुको प्रवद्र्धन् गरी हाम्रो खानामार्फत हामीलाई सुस्वास्थ्य ल्याउनुपर्छ । एनलोग फोरेस्ट्री एउटा त्यस्तै अवधारणा हो । 

यो प्राकृतिक वनको प्रतिस्थापन गर्ने तर फलफुल र ओखरको रुख, कफी, काकाओ, एभोकाडो जस्ता उपयोगी प्रजाति र जडिबुटीले भरीपूर्ण बनाएर पर्यावरणीय प्रणालीलाई पुनर्जीवन दिने विधि हो । यसले पानीको सन्तुलनलाई पुनस्र्थापित गर्छ र स्थानीय समुदायका लागि आय आर्जन हुनछ । एनलोग फोरेस्ट्रीको प्रयोग जलवायु परिवर्तनविरुद्धको शक्तिशाली हतियार हो किनभने यसले वन विनाश रोक्छ, माटो पुनर्जीवित गर्छ र जैविक विविधताको विस्तार गर्छ । महामारी, भोकमरी र जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी अन्य जोखिमहरुप्रति प्राकृतिक प्रतिरोध क्षमता भएको स्वस्थ र उत्थानशील पारिस्थितीय प्रणाली हासिल गर्न यो अत्यावश्यक छ । यी पुनःप्राप्त र पुनजीर्वित गरिएका वनहरुले हावा शुद्ध बनाउने र ठूलो मात्रामा कार्बन सोस्ने काम गर्छन् । 

एनलोग फरेस्ट्रि लैङ्गिक असमानताविरुद्धको पनि एउटा शक्तिशाली साधन हो ;  यो नारिवादी लडाईंको एउटा अंश हो । निकारागुवाको सन्दर्भमा परम्परागत कृषि उत्पादन प्रणालीमा महिलाहरु श्रमिक मात्र हुन्, प्रयोग गरिने वस्तु जस्ता छन् । एनलोग फरेस्ट्रि हाम्रो लागि स्वस्थ खाद्यन्नको उत्पादनमा पनि संलग्न हुने र आफ्नो पालनपोषण र स्वास्थ्यमाथिको स्वामित्व पुनःप्राप्त गर्ने एउटा अवसर हो ।

तर यो प्राविधिक मात्र होइन । एनलोग फरेस्ट्रिलाई नारिवादी दृष्टिकोणबाट अवलम्बन गर्दा निरन्तरको भूमि अधिकार र सर्वसाधारणको नारिवादी लडाईंको एउटा अंश बन्न सक्छ । भूमि एउटा सार्वजनिक वस्तु हो जसले हामीलाई शक्ति दिन्छ, जुन कुरा निष्ठाका साथ बस्न हामीलाई आवश्यक छ । त्यसैकारण भूमिमाथिको स्वामित्व, भूमिमा पहुँच र नियन्त्रणका लागि हामीले लड्न जरुरी छ ।

अहिले म भूमिको व्यवस्थापन गर्छु, र त्यसले सदियौं देखिको असमानताको व्यवस्था तडिएको अनुभूति दिन्छ । अब म आफ्ना खाद्यान्न आफैँ उब्जाउन सक्छु । औपनिवेशकालको जस्तो माटोको शोषण र दोहन गरेर होइन, तर आध्यात्मिक–पर्यावरणीय विधिले हो । मैले पृथ्वीसँग हामी आदिवासी महिलाहरुको एतिहासिक सम्बन्धलाई पुनःजोड्ने काम गर्नसक्छु; उनको स्वास्थ्य मेरो पनि हो । वास्तवमा हामी शोषणको भौतिकवादी व्यवस्था विरुद्ध लड्दै हाम्रो लागि सम्मान र सौहार्दतामा आधारित व्यवस्थाको निर्माण गर्दैछौं ।

एनलोग फरेस्ट्रि तालिम लिएको दुई बर्षपछि नै मैले कफि, केरा, प्यासनफ्रुट, सौर्यमुखी फुल, विभिन्न मसला र तरकारी फलाईसकेको छु, र अर्को बर्ष मेरो खेतमा एभोकाडो पनि फल्नेछ । म अन्य महिला र अन्य परिवारहरुका लागि एउटा उदाहरण बन्न चाहन्छु, र अझ बढी दिगो उत्पादन सम्भव छ भनेर देखाउन चाहन्छु । म मेरो वनलाई एउटा प्रदर्शनी केन्द्रका रुपमा प्रयोग गर्न चाहन्छु, सिक्ने र अनुभवको आदानप्रदान गर्ने केन्द्र बनाउन चाहन्छु । म अन्य महिलाहरुलाई उत्प्रेरणा दिन चाहन्छु, मेरो ज्ञान बाँड्न चाहन्छु, खाद्य सुरक्षा र सम्प्रभुत्ता, जडिबुटीको प्रयोग प्रवद्र्धन् गर्न, र पानीका स्रोतहरुलाई पुनर्जीवित गराउन चाहन्छु । मेरो समुदायका अन्य परिवारहरुले पनि मेरो साथ दिंदै आफ्नै एनालोग वन सुरु गर्ने मैले आशा गरेकी छु ।

महिलाहरुलाई प्रायः खाद्य सम्प्रभुत्ता, पानी र स्वच्छ तथा सुरक्षित जीवनको वातावरणको अधिकारबाट बञ्चित गराइन्छ । महिलाहरुलाई पर्यावरणीय पुनस्र्थापनाको अग्रपंक्तिमा राख्दा उनीहरुले त्यो अधिकार प्राप्त गर्छन् । सृष्टिकार पृथ्वी जस्तै महिलाहरुले पनि सृष्टि गर्छ । पृथ्वी स्वस्थ भएमा हामी पनि आध्यात्मिक, शारीरिक र मानसिक रुपमा स्वस्थ हुन्छौं । उनले हामी महिलालाई शसक्त बनाउने काम गर्छिन् त्यसैकारण हामी पनि हाम्रो जग्गामा आकाशबाट देख्न सकिने बलियो रुख जस्तो बन्छौं ।

कृषि र सहकारी व्यवस्थापनमा इन्जिनियरका रुपमा तालिमप्राप्त गरेकी लुज मरिना नारिवादी कृषक हुन् ।  उनी फनडासियोँ अन्त्रे मुजुरेस (एफइएम)का सदस्य हुन् र दक्षिणी निकारागुवाको एल जोकोटेस्थित आफ्नो समुदायमा एनलोग फरेस्ट्रिको स्थानीय प्रवद्र्धक पनि हुन् । इन्टरनेसनल एनलोग फरेस्ट्रि नेटवर्कका बारेमा तपाईं थप जानकारी यहाँ प्राप्त गर्नसक्नुहुन्छ ।