Kababaihang Magar, ginamit ang katutubong kaalaman upang pigilan ang epekto ng krisis sa klima 

Ang reyalidad ngayon: pamumuhunan sa dambuhalang hydropower

Ang katutubong komunidad ng Magar sa Nepal ay mahigpit  na naka-asa sa ilog ng Seti para sa kanilang ikinabubuhay. Subalit ang proyektong 140 MW Tanahu hydropower ay inaasahang makaaapekto sa halos 800 kabahayan sa tabi ng ilog at nagbabanta sa pagkawala ng mga tahanan at mapagkukunangmga likas-yaman ng komunidad Tinatayang 60% ng mga residente ang mawawalan ng lupang sakahan.

Ang renewable energy ay itinuturing sa Konstitusyon ng Nepal na isang “mahalagang prayoridad sa pag-unlad,” at ang hydropower ay nakikita bilang susi sa paglago ng ekonomiya. Nang maaprubahan ang proyekto, tinawag ng Asian Development Bank (ADB), na nagpopondo sa proyekto kasama ang European Investment Bank (EIB) at Japan International Cooperation Agency (JICA), na kailangan ang dam upang mapalawak ang mapagkukunangff malinis at sustenableng enerhiya dahil nagbibigayito ng mababang singil sa kuryente at naglalayong solusyonan ang kakulangan sa suplay ng enerhiya.

Ngunit malaki ang kapalit ng mabilisang pagpapatayo ng mga dambuhalang  hydropower projects: ang paglabag sa karapatan ng mga katutubo. Nalaman sa isang survey ng International Accountability Project, INWOLAG at Community Empowerment at Social Justice Network na 75% ng mga lokal na residente ay hindi nakonsulta, at 84% ay hindi nabayaran. Ang mga apektadong komunidad ay mawawalan ng mahigit 72,000 ektarya ng residensyal at privadong lupain, higit sa 11,000 puno, siyam na cremation site at iba’t ibang klase ng pampublikong imprastraktura.

Ang mas makabubuting pamumuhunan: Karapatan sa teritoryo ng katutubong kababaihan at komunidad at ang kanilang pamamahala sa kagubatan

Sa maraming nagdaang henerasyon, ang mahigpit na ugnayan ng komunidad ng Magar sa kanilang mga teritoryo at ilog ang humubog ng kanilang pagkakakilanlan at kultural na sistema ng paniniwala batay sa isang symbiotic na relasyon sa kalikasan. Sa ganitong ugnayan, kumukuha ang komunidad ng mga likas yaman batay lamang sa kanilang pangangailangan. Mahalaga angpaggampan ng ecosystem ng ilog sa buhay ng mga Magar. Sa malayang pagdaloy ng ilog, ito rin ay gumagampan ng pagsipsip ng carbon dioxide. Kadalasang nilalarawan ang mga dambuhalang dambilang solusyon sa klima dahil binabawasan ng mga ito ang atingpangangailangan sa fossil fuel. Ngunit kung tutuusin, malaki ang ambag na greenhouse gas ng mga dambuhalang dam. Dahil bulnerable ang mga ito sa pagbaha at matinding tagtuyot, lumalaki naman ang posibilidad ng pagkasira ng dam , at kakulangan sa kuryente.  

Ang komunidad ng Magar ay may tradisyunal na kaalamang ekolohikal na nagpasalin-salin sa ilang mga henerasyon patungkol sa kolektibong mangangalaga ng gubat at ilog. Dahil rito, parehong nakikinabang ang komunidad at ang kalupaan sa isa’t-isa.  Ang pagtatanim ng damo para sa walis (kilala rin bilang tiger grass) ay isang halimbawa; ang kababaihan ng komunidad ay nagtatanim nito sa matatarik na burol at mabuhanging pampang upang maiwasan ang pagguho ng lupa, pagpapanatili ng tubig at sustanya sa lupa upang muling makapagpatubo ng halaman at pagpapabuti ng kalidad at dami ng tubig.

Ang mga kababaihan ng komunidad ay nagtataglay ng katutubong kaalaman tungkol sa mga halamang gamot, mga nakakaing ligaw na gulay, pamamahala ng yamang tubig, pagtataya ng panahon, at ang siklo ng agrikultura na nauugnay sa lagay ng panahon. Ang pagpapaalis sa mga katutubong komunidad mula sa kanilang lupain at mga rekurso ay makakaapekto sa kanilang kakayahang ipasa ang mga kaalamang ito sa mga susunod na henerasyon upang mapigilan at umangkop sa krisis sa klima. Ang mga kagubatan – at kung gayun, ang tubig – ay higit na naaalagaan kapag iginagalang ang karapatan ng mga katutubo sa kanilang lupain. Sa ganitong sitwasyon, napipigilan ang pagkaubos ng mga gubat, at nababawasn rin ang mga carbon emission.

Sino ang nangunguna sa solusyon sa klimang makatarungan sa kasarian?

Ang Indigenous Women’s Legal Awareness Group (INWOLAG) ay itinatag ng mga babaeng abogado mula sa katutubong komunidad ng Nepal, at nagbibigay ng adbokasiya, suporta sa kabuhayan at mga serbisyong legal sa mga nakaligtas sa karahasan na nakabatay sa kasarian. Noong 2015, nalaman ng INWOLAG kung paano maaapektuhan ng Tanahu hydropower project ang katutubong komunidad ng Magar at sinimulan niyang itaas ang kamalayan ng mga tao sa mga negatibong epekto ng proyekto. Binubuo ng INWOLAG ang kapasidad ng komunidad at lokal na kababaihan upang maisulong nila ang mga karapatan ng komunidad. Sinusuportahan din nito ang komunidad sa paghahain nila ng mga reklamo sa mga independiyenteng tagapagbantay ng ADB at EIB. Ang INWOLAG ay ka-partner ng Tewa, isang pondong pangkababaihan, na bahagi ng Global Alliance for Green and Gender Action. Maaari mong sundan ang kanilang trabaho dito at malaman ang higit pa sa mga link sa ibaba.

• Indigenous people’s rights and hydropower documentary
• Nepal hydropower project affected persons: Failure to uphold free, prior, informed consent
• Nepal: Magar indigenous community protests Tanahu Hydropower project, alleging lack of adequate information & consultation