Pagpopondo ng peministang aksyong pangklima sa Fiji

Hindi maikakailang kahit kaunti lamang ang iniaambag na greenhouse gas ng Isla Pasipiko ay sila ang nasa harapan na lumalaban para sa pinaka matinding krisis ng ating henerasyon – ang pag-init ng mundo.

Hindi lamang suliraning pangkalikasan o politikal ang mga ibinunga ng pagbabago ng klima, ito rin ay isang kumplikadong suliraning panlipunan na may matinding epekto sa kalagayan ng kababaihan, kabataang kababaihan at mga grupong nasa laylayan ng lipunan, na ngayon pa lamang ay humaharap na sa kawalan ng katarungan dahil sa pangkasariang dinamiko ng kapangyarihan at ang kawalan ng control sa paggamit ng mga likas na yaman. Ayon sa mga pag-aaral, napag-alaman na ang kababaihan at kabataang kababaihan ay 14 na beses  mas mataas ang posibilidad na sila ay mamatay o masaktan kapag may sakuna, kaysa sa kalalakihan. Sila ay nakararanas ng mga epektong pumapangalawa, tulad ng karahasang pangkasarian, kawalan ng mga ekonomikong oportunidad, at pagbigat ng trabaho.

Hindi lamang mas apektado ng pagbabago ng klima ang kababaihan kaysa sa kalalakihan, sila rin ay may mahalagang papel sa pag-angkop at pagpapagaan ng sanhi at epekto ng pagbabago ng klima. Ang kababaihan ay may karunungan at nauunawaan kung ano ang dapat kailangan para maka-angkop sa nagbabagong kondisyong pangkalikasan at bumuo ng mga praktikal na solusyon. Ngunit ang kanilang kaalaman at kasanayan ay hindi pa rin nagagamit ng malawakan. Napipigilan ng kawalan ng karapatang panlupa, kawalan ng mapagkukunan ng pangangailangang pinansyal, pagsasanay at teknolohiya, at limitadong akses sa pagpapasyang politikal ang buong pagganap nila sa pagpapatatag sa gitna ng pagbabago ng klima at ng iba pang pangkalikasang pagsubok.

Ang mga komunidad sa kanayunan at sa mga hindi madaling abutin na mga lugar ay mas bulnerable at madalas ay hindi napapansin at hindi napagsisilbihan sa mga proseso ng pagbangon dahil na rin sa kanilang heograpikal na pagkahiwalay. Ayon sa datos ng Fiji Bureau of Statics’ 2019 Household Income and Expenditure Survey, ang kahirapan sa kanayunan ay mas mataas pa rin kaysa sa kahirapan sa siyudad, na mayroong 62.2% ng mahihirap ang nakatira sa kanayunan.

At sa panahong makakarating na ang mga pangangailangan sa mga komunidad na ito, ang mga kababaihan, kabataang kababaihan at mga grupong nasa laylayan ang kakaunti o walang suportang matatanggap para sa kanilang mga gawain para makabangon, at ang kanilang mga boses ay hindi pa rin napakikinggan.

Nilalayon ng Women’s Fund Fiji (ang Pondo) na baguhin ang mga hindi pagkakapantay-pantay ng kapangyarihan na humhadlang sa buong paglahok ng kababaihan, kabataang kababaihan at mga grupo sa laylayan, sa pamamagitan ng pagbibigay ng patas at angkop na akses sa mga pangangailangan na makatutulong sa pagresponde at pag-angkop ng mga grupo ng kababaihan at peminista, mga network at organisasyon laban sa krisis pangklima.

Ang hustisyang pangklima at aksyong pantao ay naisama na rin bilang isa sa anim na focus areas of work ng Pondo sa ilalim ng kanilang unang Strategic Plan for 2022-2024.

Noong nakaraang taon, humarap sa dalawang matinding bagyo ang Fiji kasabay ng pandemyang kinakaharap ng buong daigdig. Inilunsad ng Pondo ang Resilience Grant bilang tugon sa tumataas na pangangailanan ng kababaihan at mga taong hindi umaayon sa kasarian, lalo na sa mga lugar ng karahasan at walang kasiguraduhan ng pagkukunan ng pagkain. Ito ay sumusuporta sa pangangasiwa ng krisis o mga pangkrisis na aktibidad sa simula o sa panahon ng pagbangon mula sa biglaang krisis. Hanggang FJD 50,000 (mahigit-kumulang $US 24,000) ang iniaalok sa bawat taon sa kasalukuyan at dating mga grantee partners. Mula noong ito ay inilunsad, nakapagluwal na ng 12 na mga grant sa 10 grupong pangkababaihan at peminista at mga organisasyon sa Fiji.

Nakatanggap din ng tulong teknikal ang Pondo mula sa Australia Pacific Climate Partnership upang mas maipabuti pa ang mga Resilience Grant at para mapadali ang pag-akses ng mga pangklimang oportunidad sa hinaharap para sa mga grantee-partner nito. Ang Climate Partnership, na mabigat na namumuhunan sa pagbuo ng programang pangpatatag ng Pasipiko, ay susuporta rin ng mga malaking puhunan ng pribadong sektor sa mga solusyong pangklima.

Pagpondo sa pagkukusa ng kababaihan na bumangon mula sa sakuna sa pamamagitan ng Rise Beyond the Reef

Sa pamamagitan ng aming mga Resilience Grant, nasuportahan ng Pondo ang Rise Beyond the Reef (RBTR) sa kanilang programa para sa pagbangon mula sa sakuna, kasama ng mga katutubong kababaihan at ang kanilang mga komunidad sa kanayunan. Nakapagtatag ng pangmatagalan, higit na napapanatiling programa at programang supply chain na may higit sa 350 na kababaihang mula sa kanayunan at mahigit 1,500 na dependent. Sa kasalukuyan, ang mga grupo ng mga kababaihan sa kanayunan ay kumita na ng halos FJD 700,000+ ($US 336,000+) sa pamamagitan ng mga programa mula ng ito ay sinimulan noong 2015. Ang response-recovery framework ng RBTR ay parehong inklusibo at madaling palakihin upang matulungang maibalik ang dignidad ng mga komunidad sa kanayunan at malalayong lugar na nasagupa ng bagyo.

Isang halimbawa ang “Shelter from the Storm” program na binuo noong 2016 matapos ang pananalasa ng bagyong Winston na nasa ika-limang kategorya – ang pinaka malakas na naitalang bagyong nakapag-landfall sa Timog Hemisphere. Naubos halos lahat ng mapagkukunan ng mapagkakakitaan sapagkat nasira ang mga tanim at ang mga hilaw na materyales (na kinakailangan para sa mga likhang hinahabi) tulad ng pandanus (voivoi) at puno ng mulberry (masi) ay nasira.

Itinuro sa programa kung paano gawing produktong may karagdagang halaga ang mga debris noong panahon matapos ang paglipas ng bagyo. Ilan sa mga ginawa nila ay ang pagpinta at pag-ayos ng mga na-salvage na troso para maging upuan at lamesa. Ginawa ng kababaihan na mantika at pagkain ng hayop ang mga nahuloy na niyog, samantalang ang mga bao ng niyog ay ginawang alahas at estante ng kandila. Kinolekta din ang mga bato at kabibe, nilinis at pinakintab, pininuturahan ng maganda, at nilagay sa isang maliit na hand-printed na drawstring bag at binenta bilang laro na tick-tac-toe. Nagbigay din ang programa ng mga portable sawmill sa mga komunidad na ito upang sila ay matulungan sa paggamit sa mga nahulog na puno para ayusin muli ang kanilang mga napinsalang tahanan.

Nakipagtulungan ang RBTR sa mga komunidad upang magsagawa ng katamtaman hanggang pang matagalan na plano para sa ekonomikal na pagbangon para sa kababaihan. Kasama rito ang pagbibigary ng mga input sa paggawa ng likhang kamay at agrikultura, pag-develop ng mga product at suporta sa market access, at ang muling pagtatag ng mga harding pangkomunidad at bangko ng pagkain upang matugunan ang kawalan ng seguridad sa pagkain. Sinisigurado ng RBTR na sa tuwing itinatanim muli ng komunidad ang kanilang mga tanim ay mabibigyan sila ng climate-resilient na mga punla at halaman para sa pansarili at pangkabuhayan.

Ginaya ng RBTR ang programa upang tulungan ang probinsya ng Bua sa kanilang pagbangon mula sa bagyong Yasa na nasa ilalim ng Category 5 noong ito ay nag-landfall noong December 2020. Ang Bua ay nasa pinaka hilagang isla ng Fiji, at nararanasan na nila noon ang mga epekto ng COVID-19. Sa pamamagitan ng programang ito, 12 na bagong bahay ang nabuo, 37 na bahay ang inayos gamit ang sawn timber. Ang tinatayang retail value ng rough saw timber na naproseso sa tamang panahon, base sa cubic volume ay FJD 300,000 ($US 145,000).

Isang kritikal na bahagi sa tagumpay at paglawak ng proyektong ito ay ang pangunguna at partisipasyon ng kababaihan sa bawat hakbang ng proseso ng pagbangon. Sinisigurado ng RBTR na may mga kababaihan na kasama sa pagtatayo at pagpapasya, at ang kanilang mga pangangailangan ay uunahin. Ang kababaihan ay tinuruan kung paano gamitin ang sawmills at mga pangunahing kaalaman sa kaalaman sa pagkakarpintero.

SInusuportahan ng Women’s Fund Fiji ang mga organisasyong pinangungunahan ng kababaihan tulad ng RBTR na itinuturo kung ano ang dapat maging solusyon ng mga komunidad sa Pasipiko bilang tugon sa krisis pangklima at ito ay kinukupkop ang buong pamamarang pangkomunidad at inuuna ang boses at partisipasyon ng kababaihan, kabataang kababaihan at grupo ng pagsasanay. 

Tungkol sa mga May-akda

Si Kuini Rabo ay isang Development Specialist ng Fiji at mayroong mahigit 13 na taon na karanasan sa pagtratrabaho kasama ng mga komunidad, lalo na ang mga network ng kababaihan sa Fiji at sa Isla Pasipiko. Sya rin ay nangangasiwa sa mga pangkasarian at pang-enerhiyang proyekto at may karanasan na sa aid coordination. Nagtrabaho si Kuini sa Secretariat of the Pacific Community, University of South Pacific. Kasalukuyan siyang Programme Officer sa Women’s Fund Fiji. 

Si Erica Lee ay isang Strategic Communications and Communications for Development Specialist na may mahigit 15 na taon ng karanasan sa komunikasyong nakabase sa Pasipiko. Siya ay gumagamit ng development journalism para palakasin ang mga boses ng mga taga-isla Pasipiko, magkaroon ng makabuluhang partisipasyon at magsulong ng pagbabagong panlipunan. Siya ay nagtrabaho na para sa United Nations Capital Development Fund, Pacific Islands Private Sector Organisation at sa Gobyerno ng Fijian.Si Erica ang kasalukuyang Communications Officer ng Women’s Fund Fiji.

Tungkol sa Women’s Fund Fiji

Ang Women’s Fund Fiji (ang Pondo) ay ang unang pambansang pondong pangkababaihan sa Pasipiko. Kami ay empatetiko at adaptibong pondong peminista na nagtratrabaho upang makapag-impluwensya at makapagmobilisa ng pinansyal at hindi pinansyal na mapagkukunan para sa mga organisasyon at kilusang nagsusulong ng peminista at pangkababaihang karapatan, upang maaari nilang patuloy na maisulong ang karapatan ng kababaihan, kabataang kababaihan, at mga taong hindi umaayon sa kasarian sa Fiji.

Nagsimula ang pondo noong 2017 bilang isang pang limang taong inisyatiba ng Pacific Women Shaping Pacific Development (Pacific Women) programme ng pamahalaan ng Australia. Nangako ang Pondo ng hanggang AUD10.5 na million mula 2017 hanggang 2022 upang mapondohan at maipabuti ang kapasidad ng mga organisasyong pangkababaihan, organisasyon at mga network sa Fiji, upang mapaganda ang trabaho sa hustisyang pangkasarian at karapatang pantao. Noong 2021, ang Pondo ay nirehistro sa Fiji bilang isang lokal na entity sa ilalim ng Charitable Trust Act ng Fiji at meron na ngayong bagong namamahalang lupon na pinangungunahan ng peminista at pangkababaihang pagkilos sa Fiji.