जलवायु संकटको सामना ः हामीले उत्पन्न नगरेको संकट

मेरो नाम सोफिया गुटिएरेज हो, र म सशस्त्र द्वन्द्वको समयमा बढी हुर्केकी हुँ । कोलोम्बियामा, हिंसा बढे पनि जनजीवन चलिरह्यो । बेलुका सुत्ने बेलामा सुनाउने मेरा कथाहरू मेरो हजुरआमाले मलाई उहाँ र उहाँको परिवार कसरी हिंसाका कारण ज्यान जोगाउन गाउँतिर भाग्नु प¥यो भन्ने बारेमा सुनाएका कथाहरू हुन् । जो बस्छ त्यो मारिन्छ भन्ने कुरा सुनेको हुनाले, उनीहरू डरमा नै बाँचे तर पनि परिवर्तनको चाहना, र न्यायका लागि लडाईं छोडेनन् ।

तर यी कथाहरू मात्र थिएनन्; यी त कोलोम्बियाका सबैभन्दा जोखिमपूर्ण क्षेत्रमा बसोबास गर्ने व्यक्तिले अनुभव गरेका दैनिक वास्तविकता हुन्, जहाँ मानिसहरूसँग डराउने समय पनि छैन किनभने उनीहरूले प्रतिरक्षामा उत्रन आवश्यक छ । आफ्नो समुदायलाई उनीहरूले एकै समयमा अतिउत्खनन्का साथै युद्धको विनाशबाट रोक्न आवश्यक छ ।

यदि तपाईं वातावरणका बारेमा चिन्ता गर्नु हुन्छ भने कोलोम्बिया विश्वको सबैभन्दा खतरनाक देश हो ; गत बर्ष मात्र ६५ जना वातावरण रक्षकहरूको हत्या भयो । हरेक दिन विश्वका नेता, बैंक र कम्पनीहरूले सबैभन्दा प्रभावित व्यक्ति र क्षेत्रले कस्तो अवस्थाबाट गुज्रिनु परेको छ भन्ने कुरा आफू त्यसबाट प्रत्यक्ष रुपमा प्रभावित नभएसम्म उपेक्षा गर्दछन् ।

यसले हामीलाई एउटा आधारभूत धारणातर्फ डो¥याउने गर्छ ः सबैभन्दा प्रभावित व्यक्ति र क्षेत्रलाई सदैव पछाडि छाडिन्छ । यसको प्रमुख कारण के हो त भने आर्थिक व्यवस्थाले हामीलाई आधारभूत मानवअधिकारको पनि हकदार सम्झंदैन । दक्षिणी विश्वले धेरै लामो समय देखि जलवायु संकटको सामना गर्नु परिरहेको छ; यो हाम्रा लागि कुनै नौलो कुरा होइन ।

जलवायु संकटको आधार सिर्जना गर्ने काम उपनिवेशकालमा गरिएको थियो । उपनिवेशवादसँगै पृथ्वीको अत्यधिक दोहन भयो, नरसंहार भयो, र आदिवासी ज्ञानको हत्या हुन गयो । हाम्रो देश र हाम्रा जनताले उपनिवेशी शासकहरूलाई त्यो उपहारका रुपमा दिएको विश्वास गरिन्छ, जसले गर्दा उनीहरूले आफ्ना आवश्यकताहरू कुनै प्रतिबन्धहरू विना पूरा गर्न सकुन् । प्राकृतिक स्रोतको पवित्रता र संरक्षणको अवधारणालाई उनीहरूले पूर्ण रुपमा उपेक्षा गरे ।

यसको फलस्वरुप हामीले अझै पनि हाम्रो दैनिक जीवनमा दु्रत उपभोग र अतिउत्खनन्का आयामहरू देख्नसक्छौं, जसले अझै पनि उत्तरी विश्वको अर्थतन्त्रलाई मलजल गर्ने काम गरिरहेको छ । यस कुरालाई ध्यानमा राख्दै, विगतमा उपनिवेशी शासन भोगेका राष्ट्रहरूले हरितर्गह ग्यासको उत्सर्जन पनि कम गरिरहेको तथ्यलाई स्वीकार गर्नु पनि महत्वपूर्ण छ । हामी शोसकहरूलाई नै उल्टो स्रोत आपूर्ति गरिरहेको छौं तर हाम्रो कुनै दोष नरहेको जलवायु संकटको सबैभन्दा खराब परिणाम भने हामीले अझै भोगिरहनु परिरहेको छ ।

अब चालिनु पर्ने आवश्यक कदम ? जीवाश्म इन्धनका लागि लगानी राकौं र न्यायसंगत उर्जा रुपान्तरणलाई लागु गरौं ।

मैले मेरो अभियान कार्यमा पनि यही विषयलाई जोड दिइरहेको छु । सन् २०१९ को अगस्ट महिनामा मेरो देशको बर्षा निम्त्याउने वनको एउटा भाग जलेर नस्ट भएपछि मात्र म जलवाय अभियान कार्यको शरणमा आइपुगेकी हुँ । जलवायु आन्दोलनमा मेरो संलग्नता बढ्दै गएपछि, मैले जलवायु परिवर्तन र सामाजिक न्यायबीचको सम्बन्धको आकारलाई बुझ्न पाएँ किनभने मैले मेरो देशमा जलवायु परिवर्तनको प्रभावबाट पीडित व्यक्तिहरूका कुरा प्रत्यक्ष सुन्न पाएँ । मेरो परिवारको अनुभवको आधारमा हामी जहिल्यै पनि बर्षाको मौसममा पर्ने पानीले हाम्रो घर डुबाउँछ कि डुबाउँदैन भनेर हेर्न पर्खेर बस्ने गर्दथ्यौं ।

हाम्रो भूभागलाई कसरी संरक्षण गर्नुपर्छ भन्ने शिक्षा र सूचनामा हाम्रो पहुँच छैन, र अग्रपंत्तिमा रहेका व्यक्तिहरूलाई सहयोग पु¥याउने कानुनी आधार छैन भने हाम्रो देशले वातावरणको विषय अगाढि बढ्न सक्दैन भन्ने कुरा मैले बुझ्न थालेकी छु । उत्खनन, जलवायु आपतकालको घोषणा र शैक्षिक विषयहरूमा मेरो सरकारसँग राष्ट्रिय संवादहरूमा सहभागी हुने मौका मैल पाएकी छु । राजनीतिमा संलग्न भएपछि मेरो स्थानीय सरकारसँग मैले काम गर्दै गुणस्तरीय वातावरण शिक्षामा पहुँचका लागि सङ्घर्ष गर्ने निर्णय गरे । गैसस, नागरिक र मानवअधिकार रक्षकहरूसँगको कठिन परिश्रम पछि, बोगोटाले स्थानीय परिषद्मा जलवायु संकटकालको घोषणा ग¥यो र नगरसभाले हरित नीतिहरू तर्जुमा गर्न सुरु ग¥यो ।

आजभोली म प्याक्टो जेल क्लिमा नाम गरेको युवा संस्थासँग आवद्ध छु । हामी युवा आन्दोलनका रुपमा सुरु गरेका छौं र हाम्रो मुख्य लक्ष्य युवाहरूलाई निर्णय प्रक्रियामा अधिकार प्रदान गर्नु रहेको छ । शौभाग्यवश, १२ जना उर्जवान युवा अभियन्ताहरूबाट सुरु भएको यो अभियान जलवायु संकट विरुद्ध लड्ने युवा गैसस बन्न पुगेको छ, र यसका मैले विकास गरेको वातावरणीय शिक्षा कार्यक्रम जस्ता विभिन्न परियोजनाहरू रहेका छन् ।

मेरो विचारमा परिवर्तन ज्ञानबाट सुरु हुन्छ र जलवायुसम्बन्धी कदमको एउटा पक्ष भनेको युवाहरूलाई सुविधाका रुपमा नभई अधिकारका रुपमा सूचनामा पहुँच र गुणस्तरीय वातावरण शिक्षा प्रदान गर्नु हो । मानिससँग सूचनामा पहुँच र सिक्ने सहुाउँदो वातावरण हुनु भनेको विश्वमा सामाजिक तथा जलवायु न्यायका लागि एउटा रक्षक थप हुनु हो । अभियन्ता र शिक्षामा पहुँच भएका व्यक्तिका रुपमा अन्यका लागि समानता हासिल गर्न मद्दत गर्नु हाम्रो कर्तव्य, जसले गर्दा उनीहरूले पनि हामीले जस्तै अवसरहरू प्राप्त गर्न सक्छन् । कोलोम्बिय र विश्वका सबैभन्दा खतरनाक क्षेत्रमा बसोबास गर्ने युवाहरूका लागि जलवायु कदमको अर्थ मानवअधिकारको रक्षार्थ आफ्नो जीवन नै जोखिममा पार्नु हुनुहुँदैन ।

सन् २०१९ देखि मैले कार्यशालाहरूमा सरकारी निकाय र गैससहरूसहित विभिन्न सहभागीहरू (विशेषगरी युवा)लाई जलावायु सकंटमा कसरी काम गर्ने र अन्यलाई काम गर्न कसरी मद्दत गर्ने भन्नेबारेमा प्रशिक्षण दिंदै आएकी छु । मेरो अभियान कार्यमार्फत म मेरो समाजमा परिवर्तन ल्याउन चाहन्छु र त्यसमार्फत अझ राम्रो विश्व बनाउन चाहन्छु । त्यसैकारण मैले फ्राइडेज फर फ्यूचर नामक अभियानमा समावेश भएकी छु, जसले गर्दा विश्वका मुख्य निर्णय र नीतिहरू बन्दा मेरो देशको कथा बिर्सने काम अब नहोस् र अग्रपंक्तिमा रहेकाहरूको आवाज दबाउने काम बन्द होस् ।

सोफिया गुटिएरेज प्याक्टो जेल क्लिमा र फ्राइडेज फर फ्यूचरसँग आवद्ध कोलोम्बियाली जलवायु अभियन्ता हुन् । तपाईंले कोप२६ अघि स्विडेनमा भएको जलवायु हडतालमा सोफियाले दिएको भाषण यहाँ सुन्न र हेर्न सक्नुहुन्छ ।